Identyfikacja osób fizycznych na podstawie zapisu z monitoringu wizyjnego dokonywana jest w oparciu o badania porównawcze cech morfologicznych głowy (głównie twarzy) i sylwetki osób zarejestrowanych na dostarczonym do analizy materiale. Istotą badań jest analiza podobieństw i różnic pomiędzy porównywanymi wizerunkami w celu stwierdzenia, czy reprezentują one dwie różne, czy jedną i tę samą osobę. Stały postęp w dziedzinie elektroniki przyczynia się do doskonalenia systemów monitoringu wizyjnego, coraz powszechniej instalowanych w otaczającej nas rzeczywistości. Stosowane od lat tradycyjne kamery analogowe, sukcesywnie zostają zastępowane kamerami cyfrowymi, emitującymi obraz o coraz lepszej jakości. Im lepsza czytelność zapisu z monitoringu, tym większa jego szczegółowość i tym więcej informacji możliwych jest do wykorzystania w dotarciu do prawdy obiektywnej. Nie dziwi więc fakt, że badanie zapisów pochodzących z kamer monitoringu wizyjnego, instalowanych przez instytucje publiczne i osoby prywatne, znajduje się coraz częściej w polu zainteresowania organów procesowych oraz obrońców. Potrzeba identyfikacji sprawców wandalizmu, oszustw, kradzieży, bójek czy pobić, rejestrowanych każdego dnia kamerami monitoringu, przekłada się na coraz częstsze wykorzystanie dowodu z opinii z zakresu badań antropologicznych (antroposkopijnych, antropometrycznych). Biorąc pod uwagę narastającą potrzebę mierzenia się z tym zagadnieniem, należy wyraźnie wskazać  możliwości i ograniczenia, wynikające z jakości materiału badawczego będącego  przedmiotem badań.

Jakość materiału dowodowego

Odpowiednia jakość materiału dowodowego stanowi o możliwości wydania opinii z zakresu identyfikacji osób na podstawie nagrań z monitoringu. Jakość materiału zależy od wielu czynników, między innymi od rozdzielczość obrazu, właściwości układu optycznego urządzenia rejestrującego, oświetlenia rejestrowanego obiektu, odległości oraz ustawienie obiektu względem kamery. Wysoka jakość materiału oznacza dobrą czytelność szczegółów obiektów widocznych na zapisie, co może stanowić podstawę do identyfikacji osób z wysokim prawdopodobieństwem, czasem nawet do identyfikacji kategorycznej pozytywnej, a często do sformułowania wniosków kategorycznych negatywnych. W praktyce jednak zazwyczaj mamy do czynienia z materiałem średniej i złej jakości, rejestrowanym kamerami niskobudżetowymi, w słabych warunkach oświetleniowych (często w porze nocnej, przy wykorzystaniu kamer na podczerwień), ze znacznej odległości, z których obraz charakteryzuje się niską rozdzielczością, znacznie ograniczającą możliwość rozróżnienia cech wyglądu twarzy. Nieczytelny obraz twarzy nie jest jednak czynnikiem uniemożliwiającym przeprowadzenie badań. Widoczny zarys ciała osoby zarejestrowanej na zapisie może już stanowić podstawę określenia typu sylwetki i jej postawy, a dodatkowo uchwycony ruch osoby, może dostarczyć informacji na temat sposobu poruszania się. O ile analiza antropologiczna bazująca na materiale średniej bądź złej jakości nie będzie stanowić podstawy do identyfikacji osób z wysokim prawdopodobieństwem, o tyle może pozwolić na sformułowanie wniosków kategorycznych negatywnych, a tym samym na wykluczenie osoby jako sprawcy przestępstwa.

Jakość materiału porównawczego

Równie ważna jak jakość materiału dowodowego, jest jakość materiału porównawczego. Biorąc pod uwagę czynniki decydujące o jakości materiału dowodowego w aspekcie możliwości wykorzystania w badaniach, dużą wagę przywiązuje się do sposobu wykonania materiału porównawczego. W pierwszej kolejności rozpatrywana jest możliwość sporządzenia materiału porównawczego podczas wizji lokalnej, z wykorzystaniem tej samej kamery, którą zostało zarejestrowane dowodowe zdarzenie, ustawionej w tym samym położeniu, w maksymalnie zbliżonych warunkach oświetleniowych. Dodając do tego ustawienie podejrzanego w pozach odpowiadających tym, w jakich widoczny jest sprawca na dowodowym zapisie z monitoringu, uzyskujemy materiał najodpowiedniejszy do badań porównawczych, odznaczający się maksymalnie zbliżonymi parametrami (odległość, kąt nachylenia, oświetlenie). Niejednokrotnie jednak nie jest możliwe pozyskanie materiału porównawczego w opisany sposób (kamery zostały wymienione, bądź znacząco przestawione), lub nie jest możliwe stworzenie warunków dla przeprowadzenia czynności ze względów organizacyjnych. Wówczas materiał wykonywany jest aparatem fotograficznym lub kamerą wideo (fotografie, nagrania video). W takim przypadku zwraca się szczególną uwagę na spełnienie odpowiednich warunków, a więc na oświetlenie, odległość od obiektywu, kąt nachylenia obiektywu względem fotografowanego obiektu oraz maksymalnie zbliżone względem obiektywu ustawienie twarzy lub całego ciała domniemanego sprawcy.

Podsumowanie

Możliwość identyfikacji osób fizycznych na podstawie zapisu z monitoringu wizyjnego, zdeterminowana jest jakością materiału dowodowego i porównawczego. Materiał nadający się do badań może stanowić podstawę do identyfikacji osób z określonym prawdopodobieństwem, również do identyfikacji kategorycznej pozytywnej (tylko w przypadku materiału odznaczającego się bardzo dobrą jakością) oraz do sformułowania wniosków kategorycznych negatywnych. Na uwagę zasługuje fakt, iż eliminacja jest zdecydowanie częstsza niż identyfikacja kategoryczna pozytywna, ponieważ może zostać dokonana nawet na materiale złej jakości.

Dr Irena Białek